Jehovah's Getuigen en de positie van de vrouw (2)
Eigenlijk
door toeval keek ik online even in de wachttoren van 15 januari 2015. Er staat
een artikel in genaamd ‘Bouw aan een sterk en gelukkig huwelijk’. Mooie
gelegenheid om even iets dieper in te gaan op de positie van de vrouw in een
JG-gezin. Ik wil laten zien hoe JG-vrouwen er toe gebracht worden om te geloven
dat zij daadwerkelijk onderworpen moeten zijn aan hun man, of anders het gevoel
krijgen te kort te schieten. Maar ook waar die ongelijke gezagsverhouding
binnen een huwelijk toe kan leiden.
In het betreffende artikel wordt aan mannen
het advies gegeven om ‘liefdevol de leiding’ te nemen. Door de manier waarop de
man de leiding neemt, zou dan voor een groot deel het geluk in het gezin worden
bepaald. Tja, niet iedere man is van nature een leider, maar of hij het nu wil
of niet, híj moet volgens de wachttorenleer de leiding nemen in het gezin.
Uiteraard wordt hem verteld dat hij dat met liefde, zorgzaam, vriendelijk,
zachtaardig moet doen, en door rekening te houden met haar. Hij ‘kent haar eer
toe als aan een zwakker vat, het vrouwelijke’(1 Petrus 3.7), en krijgt zo door
de beeldspraak wellicht het idee dat zij inderdaad wel eens ‘een zwakker vat’
zou kunnen zijn…
Voor
vrouwen geldt: wees onderworpen. In de wachttoren van 15 januari 2015 staat
onder het kopje ‘vrouwen wees onderworpen’ ( p. 20):
Onzelfzuchtige liefde voor Jehovah, gebaseerd op
zijn principes, zal ons allemaal helpen ‘ons onder zijn machtige hand te
vernederen’ (1 Petr. 5:6). Hoe laat een vrouw zien dat ze respect heeft voor
Jehovah’s autoriteit? Onder andere door haar man te steunen en met hem samen te
werken. De Bijbel zegt: ‘Gij vrouwen, weest aan uw man onderworpen, zoals het
betaamt in de Heer’ (Kol. 3:18). Het kan natuurlijk gebeuren dat een man een
beslissing neemt waar zijn vrouw minder blij mee is. Maar als zijn beslissingen
niet in strijd zijn met Gods wetten, zal een onderworpen vrouw meegaand zijn (1
Petr. 3:1).
Een vrouw heeft een eervolle positie gekregen
als de partner van haar man (Mal. 2:14). Hoewel ze onderworpen blijft, is haar
inbreng bij het nemen van beslissingen heel waardevol. Haar ideeën en gevoelens
deelt ze op een respectvolle manier met haar man. En een verstandige man zal
goed naar zijn vrouw luisteren (Spr. 31:10-31). Als een vrouw uit liefde
onderworpen is, bevordert dat de vreugde, vrede en eenheid in het gezin. Zo
kunnen man en vrouw de voldoening ervaren te weten dat ze Gods wil doen (Ef.
5:22).
Ik
vraag me af hoe dit stuk op iemand die geen JG is geweest overkomt. Zelf ben ik
min of meer allergisch voor het woord ‘onderworpen’, en het staat er maar
liefst vier keer in! Maar het geniepige, het gemene eigenlijk, zit hem in de
manier waarop er van vrouwen wordt gevraagd om onderworpen te zijn. In de
eerste zin wordt gewezen op het hebben van ‘onzelfzuchtige liefde voor
Jehovah’. Dan volgt de vraag: ‘Hoe laat
een vrouw zien dat ze respect heeft voor Jehovah’s autoriteit?’ De
onderworpen houding van de vrouw wordt rechtstreeks in verband gebracht met
respect voor Jehovah (God) zelf! Oftewel: als je als vrouw je niet aan je man
onderwerpt, dan toon je geen respect voor God. Ook in de laatste zin wordt het
verband gelegd tussen de gegeven richtlijnen en ‘Gods wil’. Vrouwen die moeite
hebben met die onderworpen positie – zoals ik zelf toen ik nog dacht dat dat
van mij werd verwacht – voelen zich vervolgens tekort schieten tegenover God.
En als je tekortschiet, dan voel je je al snel minderwaardig.
Natuurlijk
wordt er ook gesuggereerd dat door het toepassen van ‘Bijbelse’ richtlijnen je
huwelijk sterk en gelukkig zal worden. Dit was een steeds terugkerende
drogreden, die ook door ouderlingen wel werd gebruikt: als je je aan de
richtlijnen houdt, zul je zoveel gelukkiger zijn. Het idee is dat God het
beste weet hoe jij gelukkig kunt zijn. Dus als je niet gelukkig bent, doe je
iets verkeerd. Het ligt ‘m nooit aan ‘God’, nooit aan de organisatie – want die
wordt door eigen zeggen door ‘God’ geleid – en het ligt ook niet aan de
ouderlingen, want die volgen de richtlijnen van de organisatie. Oftewel, het
ligt aan jou.
Dit
soort artikelen verschijnt met enige regelmaat in de wachttorenlectuur.
Kennelijk is dit nodig om de leden te modelleren naar het beeld dat men de
buitenwereld graag voorschotelt: dat van gelukkige (bijna volmaakte) gezinnen,
dankzij toepassing van wat hun geleerd is. Een eerder artikel genaamd ‘Vrouwen,
waarom moeten jullie je aan gezag onderwerpen?’ eindigt als volgt:
Een christelijke man die
zijn vrouw liefheeft als zichzelf zal zijn gezag op een tedere, zorgzame manier
uitoefenen. Het zal hem niet moeilijk vallen zijn godvrezende vrouw lief te
hebben, want ze steunt hem en toont diep respect voor hem. En wat het
allerbelangrijkst is, hun voorbeeldige huwelijk zal tot eer strekken van onze
lofwaardige God, Jehovah. (wachttoren 15 mei 2010, p.16)
Het allerbelangrijkste is dus dat ‘hun voorbeeldige
huwelijk’ tot eer is van God – of eigenlijk tot eer is van de organisatie van
Jehovah’s Getuigen. Wat ik in dit stukje trouwens ook lees – als JG leer je
tussen de regels door lezen – is dat hier de liefde en respect van de man voor
zijn vrouw in verband wordt gebracht met háár gedrag als ‘godvrezende vrouw’
die hem steunt en respecteert! Ik heb dikwijls opgemerkt hoe
wachttorenartikelen op deze wijze slinks laten doorschemeren dat een vrouw zelf
schuldig is, wanneer haar man haar niet met respect behandelt. Het zal hem
immers ‘niet moeilijk vallen zijn godvrezende vrouw lief te hebben’, maar dus
wel indien zij niet een volgens de wachttorenleer onderworpen en meegaande
vrouw is.
Behalve
tot een gevoel van minderwaardigheid en tekortschieten kan het hele vrouwbeeld
bij Jehovah’s Getuigen ook leiden tot een (totaal) gebrek aan respect voor
vrouwen door mannen, met alle gevolgen van dien. Enkele jaren geleden las ik
het verhaal van Barbara Anderson, ex-JG en voormalig medewerker op de schrijversafdeling
van het wachttorengenootschap in Brooklyn. In haar verhaal beschrijft zij hoe
zij destijds hoorde over disrespect van JG-mannen voor hun vrouwen. Haar
ervaringen spreken voor zich en laten goed zien dat de werkelijkheid zeker niet
zo mooi is als het wachttorengenootschap de buitenwereld wil doen geloven. Hier
het stukje dat zij beschrijft onder het kopje ‘Respect voor vrouwen’:
Harry kwam op tegen de beledigende dominantie en
tirannie over vrouwen en kinderen door onbuigzame, dominerende, patriarchale
mannen in het geloof die Bijbelteksten gebruikten als een zweep. Wij beiden
hadden toegang tot vertrouwelijke informatie over teveel ongelukkige
Getuigenvrouwen die klaagden over het misbruiken van autoriteit door hun
echtgenoten als zijnde het hoofd van het gezin.
Ik herinner me de tijd dat ik in januari 1992 in
Harry’s kantoor aan hem en een belangrijke schrijver, Eric Beveridge, vertelde
wat ik had gehoord van Getuigenvrouwen tijdens mijn vakantie. Volgens hen waren
er teveel mannen in de organisatie die vrouwen respectloos en als inferieur
behandelden. Een boze vrouw vertelde me over een Getuige die beweerde dat ze
was verkracht door een man die ook een Getuige was, toen ze het huis van die
man schoonmaakte. Toen ernaar gevraagd werd, gaf hij aan de ouderlingen toe dat
ze seks hadden gehad, maar hij zei dat het met wederzijdse instemming was en
bracht berouw tot uitdrukking. Zij ontkende dat het met wederzijdse instemming
was en zei dat ze was verkracht. Zij werd uitgesloten wegens liegen; hij werd
niet uitgesloten, omdat hij toegaf en zijn zonde betreurde. Getuigenvrouwen die
de beschuldigde kenden waren woedend omdat de man geen goede reputatie had en
ze geloofden dat hij onbetrouwbaar was. (Niemand rapporteerde de verkrachting
bij de autoriteiten.)
Harry en Eric waren niet gelukkig met mijn
verhalen. De discussie leidde ertoe dat Harry Eric autoriseerde om een Ontwaakt! serie te schrijven over het
“vrouwenprobleem” en wees mij aan om het onderzoekwerk te doen. Het resultaat
was de Ontwaakt! van 8 juli 1992, een
15 pagina’s tellende serie van artikelen, waarvan de voorpaginatitel was:
“Vrouwen verdienen respect”. Nadat deze Ontwaakt!
was gepubliceerd werden er veel brieven vol waardering van vrouwen ontvangen.
Zeer verontrustend voor ons was het feit dat 75% van al die brieven niet
ondertekend waren omdat de vrouwen zeiden dat ze bang waren voor vergelding
thuis of in de gemeente indien de Watchtower hun brief naar het lichaam van
ouderlingen in hun woonplaats zouden sturen ter opvolging.
Hopelijk
vind je het net als ik schokkend in Barbara’s verhaal te lezen over de
behandeling van vrouwen door JG-mannen. Helaas zal er binnen de christelijke
gemeente van Jehovah’s Getuigen niets veranderen zolang daar dezelfde ideeën
over vrouwen worden onderwezen. Ook al wordt aan JG-mannen verteld dat zij
liefde en respect voor hun vrouw moeten tonen, dat zij ‘liefdevol de leiding’
moeten nemen, het onderliggende idee dat de vrouw aan hem ondergeschikt zou
zijn wordt niet weggenomen. Integendeel, aan JG-vrouwen wordt nog steeds gezegd
dat zij zich aan hun man dienen te onderwerpen, dat zij meegaand en respectvol
moet zijn.
Binnen
een beperkend geloofssysteem, waarin Bijbelteksten letterlijk worden gelezen en
op hedendaagse situaties worden toegepast, en waar mannen met patriarchale
ideeën de dienst uitmaken, is
gelijkwaardigheid voor vrouwen helaas ver te zoeken.
Bronnen:
Wachttoren 15 januari 2015:
Wachttoren
15 mei 2010:
(Met dank aan) Het verhaal van Barbara Anderson:
Reacties
Een reactie posten