JG-indoctrinatie: Werving

Bijna iedereen heeft wel eens Jehovah’s Getuigen aan de deur gehad. Dat is hoe ik ooit een Bijbelstudie met hen ben begonnen, en vervolgens zelf één van hen werd. Ze spreken soms mensen op straat aan en tegenwoordig staan ze ook met een karretje lectuur in de buurt van grotere stations.

Jehovah’s Getuigen zien het als hun opdracht om het Koninkrijk van God – zoals zij dat zien – aan anderen bekend te maken. Maar daar blijft het niet bij. Uiteindelijk willen ze graag dat je voor ‘Jehovah’ kiest en je bij hen aansluit. Om dat voor elkaar te krijgen, proberen ze belangstelling voor hun boodschap op te wekken. Ze spelen in op de verlangens die mensen doorgaans hebben, zoals het verlangen naar een betere wereld, vrede, geluk, genezing van ziekte, het hebben van een doel in het leven of het gevoel om ergens bij te horen. Ze proberen door het stellen van een vraag een gesprek aan te knopen, om vervolgens diezelfde vraag te beantwoorden met een Bijbeltekst of een aanhaling uit één van hun publicaties.

De tijdschriften de wachttoren en ontwaakt hebben vaak actuele thema’s die inspelen op vragen en verlangens die mensen hebben. Daarnaast hebben ze ook vele boekjes, waarvan enkele bedoeld zijn als Bijbelstudiemiddel. Eén zo’n boekje is ‘Wat leert de Bijbel echt?’[i] Jehovah’s Getuigen proberen dit boekje onder de aandacht te brengen van mensen en bieden er een gratis  Bijbelstudie mee aan.

Zowel in gesprekken als in publicaties maken Jehovah’s Getuigen veel gebruik van suggestief taalgebruik en andere vormen van subtiele manipulatie. Alleen al de titel van het boekje ‘Wat leert de Bijbel echt?’ is suggestief: het wekt de suggestie dat de Bijbel ons iets wil leren, en dat je er door middel van dit boekje achter kunt komen wat dat is. 

Meteen al in het begin speelt het boekje in op de zorgen die mensen hebben, de vragen waar ze mee zitten en de verlangens die ze mogelijk hebben. Op pagina 3 worden problemen besproken waar iedereen mee te maken heeft, zoals de dreiging van terrorisme, ziekte of de dood van een geliefde. Dan worden er vragen gesteld: Is dit Gods wil voor ons mensen? Waar kan ik hulp vinden voor mijn problemen? Zal er ooit vrede op aarde komen? Het boekje zegt: ‘De Bijbel geeft bevredigende antwoorden op deze vragen’. Dat is wat ze je willen doen geloven: dat de Bijbel, uitgelegd door hen, je alle antwoorden kan geven.

De plaatjes op pagina 4 en 5 zijn bedoeld om verlangens naar een betere wereld op te wekken. Blije mensen, kreupelen die weer lopen, blinden die weer zien, doden die worden opgewekt… allemaal ondersteund door Bijbelteksten (die letterlijk worden gelezen). Op pagina 6 wordt er nog een schepje bovenop gedaan. Daar wordt gezegd: ‘De Bijbel kan u ook helpen nu al een echt gelukkig leven te hebben’. Vervolgens wordt er nogmaals een poging gedaan om je er van te overtuigen dat de Bijbel antwoord geeft op allerlei vragen. 

Dan volgt op pagina 7 een stukje psychische manipulatie:

‘Dat u dit boek leest, laat al zien dat u graag wilt weten wat de bijbel leert. Dit boek zal u daarbij helpen. Zoals u ziet, staan er onder aan de bladzijden vragen. De cijfers geven aan bij welke paragraaf ze horen. Miljoenen mensen hebben het prettig gevonden de vraag-en-antwoordmethode te gebruiken tijdens hun Bijbelse gesprekken met Jehovah’s Getuigen. Wij hopen dat u er ook van zult genieten. U kunt ervan overtuigd zijn dat God u zal zegenen bij dit boeiende onderzoek naar wat de bijbel echt leert!’ 

Miljoenen mensen hebben het prettig gevonden? Hebben ze dit onderzocht dan? Ik kan me niet herinneren dat ze mij ooit gevraagd hebben of ik hun studiemethode prettig vond. Ze proberen je er hier duidelijk van te overtuigen dat hun studiemethode ‘prettig’ is. God zal u zegenen? Hier wordt je als het ware Gods zegen of goedkeuring beloofd als je met hen – aan de hand van dit boekje – de Bijbel bestudeert. En zowel de eerste als de laatste zin suggereren wederom dat dit boekje je zal leren wat ‘de Bijbel echt leert’. Zíj hebben de waarheid, althans dat pretenderen ze.

Jehovah’s Getuigen worden ‘getraind’ om de ‘koninkrijksboodschap’ aan anderen bekend te maken. Op hun bijeenkomsten leren ze hoe ze zo overtuigend mogelijk met mensen kunnen redeneren. Verder krijgen ze instructies over hoe ze hun boodschap zo effectief mogelijk kunnen verkondigen. Deze maand (december 2014) is het boekje ‘Wat leert de Bijbel echt?’ de maandaanbieding. Dat betekent dat Jehovah’s Getuigen extra moeite doen om dit boekje te verspreiden. 

In het interne blad ‘Onze Koninkrijksdienst’ van december 2014 staan instructies over hoe een Getuige van Jehovah met behulp van dit boekje een Bijbelstudie bij mensen kan demonstreren. Onder het kopje ‘Je prediking verbeteren: Een Bijbelstudie demonstreren met het Leert de bijbel-boek’ staat dat je in een paar minuten aan iemand kunt laten zien, zelfs aan de deur, ‘hoe eenvoudig en leerzaam het kan zijn de Bijbel te bestuderen’. Vervolgens volgt er de aanpak, waarbij puntsgewijs wordt getoond hoe je zo’n demonstratie uitvoert:

˙ Na je voorgesteld te hebben, kun je de huisbewoner

vragen of hij zich zorgen maakt

over de toekomst.

˙ Vertel dat veel mensen met dezelfde zorgen

zitten en laat dan de inhoudsopgave van het

Leert de bijbel-boek zien. Leg uit dat dit boek

makkelijk te begrijpen is en dat het laat zien

wat de Bijbel over de toekomst en andere

onderwerpen leert. Vraag welk hoofdstuk

hem het meest interesseert.

˙ Geef hem een exemplaar en laat hem het

hoofdstuk zien dat hij gekozen heeft. Leg uit

dat de vragen aan het begin van het hoofdstuk

in de daaropvolgende alinea’s beantwoord

worden.

˙ Vraag de huisbewoner of hij de eerste alinea

zou willen lezen. Lees dan de vraag en bespreek

samen het antwoord. Zoek de Bijbelteksten

op die het antwoord ondersteunen

en bespreek ze. Laat zien hoe je het antwoord

in je eigen boek hebt onderstreept.

˙ Bespreek de volgende alinea, maar vraag de

huisbewoner nu of hij met eigen woorden

antwoord kan geven.

˙ Geef hem een compliment en spreek af om

de volgende keer verder te gaan met deze

les.

˙ Laat als het uitkomt het filmpje Wat houdt

onze Bijbelcursus in? zien, dat op jw.org

staat.

Om te laten zien dat je subtiel gemanipuleerd wordt door deze aanpak, gaan we er even van uit dat je een Jehovah’s Getuige die bij je aan de deur komt aan het woord laat. Aan het begin van het gesprek wordt je dan de vraag gesteld of je je zorgen maakt over de toekomst. In onze huidige wereld is de kans groot dat je deze vraag met ‘ja’ beantwoordt. Daar gaan Jehovah’s Getuigen ook van uit, want vervolgens vertelt de Getuige je dat ‘veel mensen met dezelfde zorgen zitten’.

Dan laat de Getuige van Jehovah je de inhoudsopgave van het boekje ‘Wat leert de Bijbel echt?’ zien, waaruit je zelf een onderwerp mag kiezen wat jou bezighoudt. Op die manier heb je het gevoel dat je zelf de regie in handen hebt, maar ondertussen spelen ze juist in op de zorgen en verlangens die bij jou leven. Voor je het weet heb je zelf een boekje in handen en laat de Getuige van Jehovah je zien hoe er allerlei antwoorden in staan op (levens)vragen.

Er worden Bijbelteksten gelezen die het antwoord ondersteunen. Je moet wel erkennen dat het werkelijk in de bijbel staat, je leest het er zelf. Maar bedenk dat alle lezen interpreteren is en de tekst die je net gelezen hebt, lees je met de gedachten die je net in het boekje gelezen hebt. De tekst ondersteunt doorgaans wat er in het boekje staat (en niet andersom).

De demonstratie gaat verder, je krijgt een compliment wanneer je met eigen woorden – maar wel overeenkomstig wat er in het boekje staat – antwoord geeft op de vraag die bij een paragraaf hoort. Complimenten geven je een goed gevoel, dus vind je die Getuige van Jehovah eigenlijk best aardig. De aardige Jehovah’s Getuige spreekt met je af om de volgende keer verder te gaan met deze les. Volgende keer? Voor je het weet stem je er mee in en krijg je Bijbelstudie…

Dit is niet eenvoudigweg een demonstratie van een Bijbelstudie, er wordt gewoon ter plekke een begin gemaakt met die studie. Doordat je zelf deelnemer wordt in de demonstratie, doordat je antwoorden geeft op hun vragen – of de vragen in het boekje – loop je het risico mee te gaan in hun denkwijze.

Laat het zover niet komen. Doorzie hun methodes, een gewaarschuwd mens telt voor twee! Ik wil je graag waarschuwen. Maar waarschijnlijk was je al slim genoeg om geen gesprek met ze aan te gaan.

Ik geef je nog één voorbeeld van manipulatief taalgebruik in eerdergenoemd boekje. Bijna aan het eind van het eerste hoofdstuk, meestal de eerste les als je echt een Bijbelstudie aanvaardt, staat het volgende: ‘Misschien zullen sommige mensen er goedbedoeld bij je op aandringen ermee op te houden de bijbel te onderzoeken. Ze maken zich misschien zorgen dat u van geloof zult veranderen. Maar laat u er door niemand van afhouden de beste vriend te krijgen die er bestaat: God!’

Wat ze bedoelen is: je zult tegenstand krijgen wanneer je met Jehovah’s Getuigen studeert, maar – en dit is een bedekt dreigement – als je stopt met je Bijbelstudie, krijg je God niet als ‘beste vriend’! Want dat is volgens hen alleen mogelijk door met hen de bijbel te bestuderen. De zorgen van je vrienden en familie zijn terecht, want het doel van die Bijbelstudie is om je inderdaad van geloof te laten veranderen.

‘Wat leert de Bijbel echt?’ leert je niet wat de Bijbel leert. Het maakt je bekend met de leringen van Jehovah’s Getuigen en leert je hooguit de Bijbel te bezien en te interpreteren vanuit hun leerstellige visie. Wat betreft de levensvragen die je wellicht hebt: je kunt beter met vragen blijven rondlopen, dan antwoorden te krijgen waar je later geen vragen meer over mag stellen.

Bronnen: De hierboven genoemde publicaties zijn gratis te downloaden via de website van Jehovah’s Getuigen, www.jw.org

                            

---

[i] Eerdere Bijbelstudieboekjes waren ‘Kennis die tot eeuwig leven leidt’ (1995) en ‘U kunt voor eeuwig in een paradijs op aarde leven’ (1982,1990), uitgegeven door de Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Zoals de titels al suggereren, wordt je de beloning van eeuwig leven in het vooruitzicht gesteld, mits je de kennis uit de betreffende boekjes tot je neemt.